Martin Luther King’in konuşmasından Barack Obama’nın başkanlık seçimlerindeki sosyal medya yönetimine, Steve Jobs’ın ürün tanıtımlarından Jeff Bezos’un toplantı sunumlarına kadar birçok lider hikaye anlatıcılığını etkili bir şekilde kullanıyor. Lead of Story kitabının yazarı Paul Smith, özellikle iş dünyasında liderlerin neden hikayeleri kullandıklarını bir röportajında şöyle aktarıyor. “Hikaye anlatıcılığı çoğu liderin düşündüğünden çok daha faydalıdır. Liderlerin kullandığı en iyi hikaye yöntemleri organizasyona ilham vermek, vizyon oluşturmak, önemli dersler vermek, kültür ve değerleri tanımlamak, kim olduğunuzu ve neye inandığınızı açıklamaktır.”
Hikayenin Gücü kitabının yazarı Annette Simmons, Smith ile benzer görüşe sahip. Kitabında liderlerin insanları etkilemek için kullandığı hikaye yöntemlerini şöyle aktarıyor:
Ben Kimim Hikayeleri
İnsanları etkilemeye çalıştığınızda sizi dinleyenlerin zihninde aynı soru belirir: “Bu da kim?” Anlatacağınız hikayeyle sizi nasıl görmelerini istiyorsanız öyle görmelerini sağlarsınız. Dolayısıyla insanları harekete geçirmek ve onlara ilham vermek için ilk önce sizin kim olduğunuzu bilmeleri ve size güvenmeleri gerekir. Samimi ve sahici bir hikaye birlikte hareket etmek için iyi bir başlangıçtır.
Neden Buradayım Hikayeleri
Yeni bir şirkette veya bölümde yönetici olarak işe başladınız. Sizinle çalışacak insanlar neden burada olduğunuzu merak ediyorlar. Peki bu durumda ne yapacaksınız? Simmons, samimi niyetlere sahip ve anlaşılır kişisel amaçları olan insanlar için hikaye anlatımının uygun bir yol olduğunu söylüyor. Ve ekliyor: “Neden Buradayım Hikayeleri” insanların sağlıklı istekler ve samimiyetsiz sömürgeciliği ayırt etmelerini sağlar.”
Vizyon Hikayeleri
Dinleyenleriniz kim olduğunuz ve neden orada bulunduğunuz konusunda içlerini rahatlattıktan sonra, kendi çıkarları hakkında neler öngördüğünüzü dinlemeye hazır hale gelirler. İnsanlarla bağlantı kurmanızı sağlayacak, vizyonunuzu görmelerini sağlayacak bir hikaye burada önemli hale gelir.
Değer Hikayeleri
Bir değeri öğretmenin en iyi yöntemi örnek vermek, hikayelerle anlatmaktır. Hikaye sayesinde aktarmak istediğiniz değerleri kendi kendilerine düşünmelerini sağlayarak iletirsiniz. “Dürüstlüğe önem veririz” demenin hiçbir anlamı yoktur. Hatasını kabul ettiği için müşterisinin güvenini kazanan ve siparişleri iki katına çıkaran satış temsilcisini anlattığınız zaman çalışanlarınızın dürüstlüğün önemini kavramaya başlamasını sağlar.
Öğretici Hikayeler
Bir şeyi öğretmenin en etkili yolu onu bir hikayeyle anlatmaktır. Mesajımızı didaktik bir şekilde doğrudan vermek yerine, bir hikayeyle görselleştirerek ve duygulara dokunarak aktarmak her zaman daha akılda kalıcıdır. Bu toprakların liderleri bu konuda zengin bir kültüre sahip. Mevlana’nın, Nasreddin Hoca’nın, Dede Korkut’un hikayeleri bizler için iyi bir yol göstericisi olabilir.
İş dünyası bu hikaye türlerinden nasıl faydalanabilir?
- Yeni bir şirkete geçtiğinizde veya yeni bir bölüme atandığınızda ekibinizle ilk tanışma toplantısında “Ben Kimim?” hikaye yönteminden faydalanabilirsiniz. Hikayenizi tüm gerçekliğiyle anlatmanız, başarılarınız yanı sıra başarısızlıklarınızı da söylemeniz, hayalleriniz yanı sıra hayal kırıklıklarınızı da anlatmanız ekibinizle uzun sürecek bir güven ortamı oluşturur.
- Kahramanın Yolculuğu kitabının yazarı Joseph Campell, “Tökezlediğiniz yerde hazineniz vardır” der. Bir lider olarak iş hayatında tökezlediğiniz yerleri anlatmaktan çekinmeyin. Orası sizi değiştiren, dönüştüren, lider olmanızı sağlayan yerdir. İnsanlar liderlerinin başarılarından çok engelleri nasıl aştıklarını merak ederler.
- Aristoteles’in 2400 önce yarattığı retorik üçgeni ethos, pathos, logos bugün hâlâ birçok liderin insanları ikna etmek için kullandığı bir yöntem. Hikayelerinizi anlatırken retorik üçgeni iyi bir yol haritası olabilir. Steve Jobs, Martin Luther ve Ben Barnenke gibi liderlerin konuşmaları bu üç yapı için de iyi bir örnek oluşturuyor.
- Ekibinizden bir şey yapmalarını istediğinizde onlara ne yapmaları gerektiğini söylemek yerine, amacınızı duyguları ve değerleri vurguladığınız bir hikaye anlatmak en etkili yoldur. Değer ve vizyon hikayeleri bu gibi durumlarda elinizi güçlendirir.
- İyi hikaye anlatıcısı olan liderlerin en önemli özellikleri çok okumaları ve kendileri için bir hikaye arşivi oluşturmalarıdır. Size tavsiyem bilgisayarınızda veya not defterinizde kendiniz için bir hikaye arşivi oluşturun. Duyduğunuz, izlediğiniz, okuduğunuz hikayeleri burada biriktirin. Önemli bir toplantı, konuşma veya sunum öncesi arşivinize göz atın. Aylar önce defterinize not ettiğiniz o hikayenin şimdi nasıl işinize yaradığını görünce çok şaşıracaksınız.
David Armstrong’un dediği gibi: “İnsanlara bir şeyler yapmaları için emir verildiği zamanlar çoktan geçti. İnsanların neler yapmaları gerektiğini söylemektense duyguları ve manevi değerleri vurguladığınız bir hikaye anlatmak çok daha harika bir yoludur.”
