Sorumluluk isteyen herkes için başlangıç aşaması olarak görülen evde bitki bakmak bazı insanlara zor geldiği için vazgeçmelerine sebep olabiliyor. Neredeyse kendimi bildim bileli evde bitki bakımı yapan biri olarak bitki bakımının sadece hobi veya sorumluluk olmadığını, evde enerjinizi yükseltecek harika bir başlangıç olduğunu söyleyebilirim. Bu güzel dünyaya adım atacaksanız, evde bitki bakımının püf noktalarını bilmenizi tavsiye ederim.
İçindekiler
Bitkiyi Tanıma
Bakımını üstleneceğiniz bitkiyi almadan önce, her bitkinin ihtiyacının farklı olduğunu bilmelisiniz. Bundan dolayı sadece ismini bilmeniz yetersiz kalacaktır. İsmini, yaşama uzunluğunu hatta anavatanını öğrenmeniz gerekmektedir. Evde bakacağınız bitkinin güneş ihtiyacını, su ihtiyacını ve sıcaklık ihtiyacını, toprak ihtiyacını, nem ihtiyacını anavatanına göre yorumladıktan sonra ve araştırdıktan sonra ömür boyu sürecek bir serüvene başlayabilirsiniz.
Bitkilerin Işık İhtiyacı
Genel olarak bitkilerin ışığı sevdiğini hepimiz biliyoruz. Fakat nasıl bir ışığa ihtiyaç duyduklarını da bilmemiz gerekmektedir. Çünkü kaktüs ve sukulent dışında ki bitkiler direkt olarak temas eden ışığı sevmeyecektir ve sağlıkları etkilenecektir. Güneş ışığı; tül perdeye, güneşliğe temas etmeden direkt olarak bitkiye temas ettiği taktirde evde bakılacak bitkilerin çoğu bundan hoşlanmayacaktır. Bundan dolayı balkonda veya pencere kenarında duran bitkinizin önünde güneş ile set olabilecek şekilde tül perde, güneşlik olması son derece önemlidir.
Kaktüsler ve sukulentler anavatanı gereği ışığı sevdikleri için direkt güneş ışığını seveceklerdir. Burada dikkat edilmesi gereken şeyler ise; sabah güneşi alan bir odanın ışığı kısa alacaktır. Yani; kaktüs ve sukulent dışında ki bitkilerinizi doğu cephesine koyduğunuz taktirde rahatsız olmadan bir kaç saat güneşten beslenecektir, fakat kaktüslerinizi ve sukulentlerinizi batı cephesinde olan odanıza koyarsanız daha çok ışık alacaktır.
Saksılar İçin Doğru Toprak
Her bitkinin toprak ihtiyacı da farklılık göstermektedir. Mesela; kaktüsler için drenajı yüksek, kumlu olan toprağı kullanabilirsiniz. Torf toprağı kullandığınız zaman, su hapsolacağı için kaktüsler bunu beğenmeyecektir ve mutsuz olacaktır.
Orkide ve türevi bitkiler ise doğal ortamında başka ağaçların kabuklarına tutunarak yaşadığı için evde de toprağa ihtiyaç duymayacaktır. Bundan dolayı orkide toprağı olarak piyasada bulunan orkide toprağı denen ağaç kabuklarını almalısınız. Normal toprak kullandığınız taktirde kökleri boğulacaktır.
Bir diğer saksı toprağı ise hariç tutulanlar dışında genelde tüm bitkilerin sevdiği, içerisinde perlit bulunan, su tutucu özelliği bulunan, kökleri besleyici özelliği olan torf toprağıdır. Bu topraklarda lifler göreceksiniz. Bu lifler suyun hapsolmasını ve toprağınızın daha uzun süre nemli kalmasını sağlayacaktır. Humuslu ve humussuz torf çeşitleri bulunmaktadır. Bunun seçimini bitkinize bağlı olarak yapabilirsiniz. Ben kauçuk, güzel yaprak bitkilerim için humuslu toprak kullanıyorum.
Evde Bitki Bakımında İdeal Nem ve Sıcaklık
Kalorifere yakın veya klimaya yakın bitkiler strese girer ve bitkileri kaybetmenize sebep olur. Bitkileriniz hava akımından uzak bir yerde olmalıdır. Kış aylarında yanan kaloriferler odanın nem miktarını da etkilemektedir. Özellikle tropikal bitkiler kış aylarında odalarda bakıldığı için nem eksikliği sebebiyle zorluk yaşarlar. Radyatörlerin üzerine veya önüne koyduğunuz su, buharlaşarak bitkilerin ihtiyacı olan neme kavuşmalarını sağlar.
Bitkilerimizin Yuvası Olan Saksı Seçimi
Saksı seçerken öncelikle delikli olmasına dikkat etmelisiniz. Delikli saksı olmadığı taktirde fazla su akmayıp, hapsolacağı için köklerin çürümesine sebep olacaktır. Dekoratif saksı kullanılmayacak mı? Tabi ki kullanabilirsiniz. Fakat ilk dikim için mutlaka delikli saksı seçip, kökler toprağa uyum sağladıktan sonra dekoratif saksılara geçiş yapabilirsiniz. Yine de tercihlerim arasında yer almadığını belirtmek isterim.
Bir diğer saksı çeşidi olan toprak saksılar evde baktığınız bitkiler için dikkatli kullanıldığı taktirde favoriler arasında yerini almaktadır. Hava geçişini sağladığı için bitkilere faydalı olsa da çabuk kuruduğu için sulama sıklığında değişikliğe gitmeniz gerekecektir. Plastik saksı içinde bir haftada suladığınız çiçekleri toprak saksı içinde beş günde bir sulamaya düşürmeniz gerekecektir.
Bitkileri Sulama Sıklığı
Bitkileri sularken dikkat edilmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Mevsim bile sulama yöntemlerini değiştirmektedir. Mesela kış aylarında ev bitkilerini sularken oda sıcaklığında sulama yapmalısınız. Soğuk veya sıcak su kullanırsanız aksi taktirde bitkileriniz şoka girer. Yaz aylarında ise daha serin su tercih etmelisiniz.
Çeşme suyu içerisinde bulunan kireçler, mineraller, tuzlar bitkilerinizin topraklarında birikebilir. Toprakta beyazlanmalar görürseniz bu kullandığınız sudan kaynaklıdır. Mümkünse içme suyu kullanmanızı tavsiye ederim. Eğer ki fazla bitkiniz varsa ve içme suyu yetiştiremiyorsanız, akşamdan çeşme suyunu kaynatın ve dinlendirdikten sonra sulama yapmalısınız.
Sulama miktarı da evde bitki beslemenin en önemli özellikleri arasındadır. Bitkiler kana kana sulanmalıdır. Yani delikli saksıların altında bulunan saksı tepsisinde suyu görene kadar sulama yapmalısınız. Az miktarda fakat sık sulama yapmak en büyük hatalar arasındadır. Çünkü bitkinizin saksının dibine yakın köklerine su değmez, sadece üst kökleri beslemiş olursunuz. Altta kalan kökler çürümeye başladıkça, bitkinizin ölümüne sebep olacak bir sürece girmiş olabilirsiniz.
Bitki bakımıyla ilgili en çok yaşanan sorunlardan biri de sinek problemidir. Bu sorunun bir çok nedeni vardır. Bu sebeplerden biri de fazla sulamadır. Sulama yaptıktan sonra saksı tabağında biriken suyu dökmeniz gerekmektedir. Suyu dökmediğiniz taktirde kök çürümesi ve kök çürümesi gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Canlı çiçeklerde oluşan sineklerden kurtulma yöntemleri de vardır.
Bitkiler Yer Değiştirmeyi Sevmez
Bitkinizi ihtiyaçlarına göre koyduğunuz ilk yeri korumanız bitkilerin strese girmesini önleyecektir. Sürekli yapılan değişiklikleri bitkileriniz sevmeyeceklerdir ve buna bağlı olarak yaprak dökmeye başlayacaklardır. Aloe veralar hariç bitkilerimin yerini sadece yaz ve kış mevsimlerine geçişlerde değiştiriyorum. Senede iki defa yaptığım değişikliği yadırgamıyorlar.
Bitkilerin Besin İhtiyacı Gübreleme
Gübreleme yapmak için bitkilerinizin uyanık olması gerekir. Bir çok bitki kış aylarında veya kışa doğru uyurlar. Uyuyan bitkiler ise gelişime ve dışarıdan yapılan takviyeleri algılamaya kapalıdır. İlkbahar aylarında gelişime açık olan bitkilerinizi gübre ile beslemelisiniz.
Gübreleme yaparken gübre türü de farklılık göstermektedir. Çiçekli bitkilere uygun olan gübre ile sadece yeşil yaprakları olan bitkilere uygun olan gübre farklıdır. Aldığınız çubuk veya sıvı besinlerinin arkasında genellikle hangi aylarda verilmesi gerektiğini gösteren zaman periyotları bulunmaktadır. Bu periyoda uygun kullanım tavsiye edilmektedir. Tomurcuk ve sürgünlerin gelişimi için senelik veya iki senelik periyotlarda gübreleme yapılmalıdır.
Bitkilerde Yaprak Temizliği
Doğada bulunan bitkiler rüzgara, yağmura, yüksek neme maruz kaldıkları için yaprakları doğal yollarla temizlenmektedir. Fakat evde yaşayan bitkiler bu noktada şanssızlar. Bitkilerin yaprakları temizlenmediği taktirde fotosentez kapasitesinin düşmesine sebep olmaktadır. Bu durum; bitkinin büyümesini doğrudan etkileyecektir. Evde bulunan bitkilerin yapraklarını nemli bir bez kullanarak, yaprak üzerinde ki damaları takip edecek şekilde temizleyebilirsiniz.
Bitkinin yapraklarında bulunan damarlar size nasıl temizlemeniz konusunda yol gösterecektir. Yaprak damaları olmayan bitkilerde durum farklılaşabilir. Mesela menekşelerin yaprakları tüylüdür. Menekşelerin yaprak temizliğini ise küçük bir fırça eşliğinde küçük dokunuşlar yaparak temizleyebilirsiniz. Yaprak temizliği yapılan bitkiler daha hızlı büyüyecektir.
Saksı Bitkilerini Budama
Bitki budamak demek; bitkinin büyümek için ihtiyaç duyduğu besini, büyüme ihtimali daha yüksek bölgelerine aktarmayı sağlamak demektir. Dolayısıyla sararan yapraklar, zamanı geçmiş çiçekler, ani büyüyen filizler giib normal formu bozan bölgeleri kesmeniz gerekmektedir. Budamayı nereden yapacağınız da son derece önemlidir. Mesela sararan yaprakları, yaprak ile gövdenin birleştiği yerden makas yardımı ile keserek yapmanız gerekmektedir.
Budama işlemin çiçekli ve çiçeksiz bitkilerde de farklılık gösterir. Çiçekleri olan bitkilerde çiçekler açıp, döküldükten sonra budama yapılmalıdır. Çiçeksiz bitkilerde budama işlemini ise bitkinizin uykuda olduğu zaman olan kış aylarında yapmanız önerilir.
Saksı Değişimi
Saksı değişiminin gerekli olduğunu bilmekte fayda vardır. Delikli saksı kullanılmasını önermemin bir diğer sebebi de bu aslında. Saksının altında bulunan deliklerden bitkinin kökleri çıkmaya başladıysa, saksı değişiminin zamanı gelmiştir. İki senelik periyotlarda birer boy saksı büyütmeniz tavsiye edilmektedir. Saksı değişimlerinde yeni toprak eklenmesi de bitkinizin beslenmesine destek olabilirsiniz. Hatırlatmakta fayda var diye düşünüyorum; saksı değişimi yapmanız gerekiyorsa ilkbahar aylarını tercih etmelisiniz.
