İş yerinde yakın bir arkadaşa sahip olmak sizi daha mutlu, daha üretken yapabilir ve sevdiğiniz işten ayrılma olasılığınızı azaltabilir. Ancak ofis arkadaşlıklarının da olumsuz tarafları olabilir. Peki iş arkadaşınızla duygusal anlamda çok içli dışlı olduysanız ne yapmalısınız? İlişkilerinizin işinizi yapma becerinizi etkilemediğinden nasıl emin olabilirsiniz? Ne tür psikolojik sınırlar koymalısınız? Bu sınırları iş arkadaşlarınızın duygularına zarar vermeyecek şekilde nasıl koyarsınız?
İçindekiler
Uzmanların Görüşleri
Empati duygusal zekanın önemli bir bileşenidir ve bu nedenle iş yerinde değerlidir. Başkalarıyla anlamlı bir şekilde bağlantı kurmanıza yardımcı olur. Ancak Duygusal Çeviklik kitabının yazarı Susan David, “Duygularınızın ele geçirilmesine izin vermek ve enerjinizi ve üretkenliğinizi azaltan bir çalışma arkadaşlığı ilişkisi içinde olmak istemezsiniz” diyor. University of Pennsylvania Graduate School of Education’dan kıdemli araştırmacı ve İş’te Nasıl Mutlu Olunur kitabının yazarı Annie McKee de bu konuda hemfikir: “Birinin size ihtiyaç duyması iyi gelebilir ancak bu bir yük haline gelebiliyor” diyor ve ekliyor: “Birisinin sorunlarını çözmesine yardım etmek için çok fazla zaman harcamak veya üzülmek, endişelenmek hatta belki de doğru olanı yapmaktan korkmak empatinin ötesine geçer.” Bu durumun duygusal açıdan sizi zorladığını hissediyorsanız işte yapmanız gerekenler:
İşaretlere Dikkat Edin
Bir iş arkadaşınızla ilgilenmek için işinizi ihmal etmeniz, bir şeylerin değişmesi gerektiğine işarettir. Diğer tehlike işaretleri arasında “duygusal iniş çıkışlar” hissetmek ya da “diğer kişiye ve deneyimlerine kendinizinkinden daha çok bağlı olduğunuzu” hissetmek gibi şeyler geliyor. İlişkinizin sağlıklı olup olmadığını değerlendirmek için kendinize birkaç soru sorun: Bu ilişki beni kariyerimde hedeflediğim gelişime yaklaştırıyor mu? İkimiz de aynı çabayı mı gösteriyoruz? Arkadaşımınkilerden farklı düşündüğümü ve hissettiğimi ifade ederken rahat hissediyor muyum? Bu kişinin yaşadığı probleme birçok farklı yönden yaklaşabiliyor muyum yoksa olaylara sadece onun perspektifinden mi bakıyorum? David, “Ne yazık ki neyin doğru neyin yanlış olduğuna dair net bir çizgi yok” diyor. Ancak bu sorulardan herhangi birine “hayır” cevabı verirseniz değişiklikler yapmayı düşünün.
Karşınızdaki Kişiyi Suçlamayın
Arkadaşlığın size katkı sağlamadığı sonucuna varırsanız sinirlenmeniz ya da rahatsız olmanız normaldir. “İçgüdüleriniz sizi diğer kişiyi suçlamaya iter ve ‘Beni bu işe sen yönlendirdin’ diye düşünürsünüz. Ancak David, bu sizi güçsüz kılacak bir duruştur” diyor. Bunun yerine, bu sağlıksız dinamiğin oluşumunda oynadığınız rolü düşünün. McKee, ilk olarak neyin sizi bu kişiye çektiğini düşünmeyi öneriyor. Kişiliği mi? Karşılaştığınız zorlu bir iş mi? Ortak bir hobi mi? Bu sorular size mevcut ilişkinizi çözmek için yararlı bilgiler sağlayacak ve gelecekte benzer durumlardan kaçınmanıza yardımcı olacaktır.
İlişkinizi Tamamen Kesmeyin
Çoğu durumda ilişkiyi aniden sonlandırmaya gerek yoktur. David, “En iyi arkadaşlığı geride bırakmak ve sınırlarınızın sonuna geldiğiniz için onlarla yemek yemeyi reddetmek istemezsiniz ” diyor ve ekliyor: “Önemli bir bağlantıyı koparıyor olabilirsiniz.” McKee de hemfikir: “İnsanlar, sağlıksız bir dinamiği değiştirmek için onu kırmanız gerektiğini düşünür. Ancak böyle olmak zorunda değil. Küçük değişiklikler kimseyi kötü hissettirmeden ilişkiyi doğru yönde hareket ettirebilir.”
Konuşmanın Tonunu Değiştirin
Bir arkadaşınıza onlarla daha az zaman geçirmek istediğinizi söylemek zordur. Mckee, “Bazen ilişki bu kadar doğrudan olmanızı kaldırabilir ancak bu nadirdir” diyor ve ekliyor: “Eğer durumun farkındalarsa ve ciddi biçimde düşünmelerini gerektiren bir konuşma yapabiliyorlarsa buna dahil olup konuşmayı deneyebilirsiniz.” Ancak çoğu durumda stratejiniz arkadaşınızla konuşma şeklinizi “kademeli olarak değiştirmek” olmalıdır. Örneğin McKee “Daha zayıf iletişim kanallarını seçmeye çalışın” diyor. David, “Birlikte çok fazla zaman geçiriyorsanız bu etkileşimleri telefon görüşmeleriyle değiştirin. Video veya telefonda çok fazla zaman harcıyorsanız bunun yerine e-posta göndermeyi deneyin. Belirli bir fiziksel mesafe oluşturmalı ve etkileşimlerinizin yoğunluğunu azaltmalısınız” diyor. Fırsat olduğunda “profesyonel ilişkinizi yeniden vurgulayın” ve işin önemi hakkında konuşun.
Etkileşiminizin Kapsamını Daraltın
Çizgiyi nereye çekmek istediğinize karar verin. McKee “İş arkadaşınızın sizinle paylaştığı sorunları düşünün ve yardım etmeye devam etmek istediğiniz bir veya iki soruna karar verin. Daha sonra [arkadaşınızın] diğer sorunlar konusunda harekete geçmesini sağlayın” diyor. David ise “Arkadaşınızı, ona yardım edebilecek biriyle iletişime geçirin” diyor. Şöyle bir şey söyleyebilirsiniz: “Bu konuda bir döngüye girdiğimizi hissediyorum. Bir koçla görüşmek faydalı olabilir.”
Güçlü Olun
Yeni bir denge kurmak zaman alacak. Arkadaşınızın gönlü uzaklaşmanıza razı olmayabilir. Ancak sadece ısrar ettikleri için kararınızdan dönmeyin. Size öğle yemeği için neden uygun olmadığınızı sorarlarsa McKee şu çizgide bir şey söyleyeceklerini varsayıyor: “Ben de sohbetlerimizi özlüyorum. Ama ofisteki sorumluluklarımı biliyorsun. Gerçekten odaklanmam gerek.” Ya da bu fırsatı kullanın ve “Neden bir gün buluşup X hakkında konuşmuyoruz?” gibi bir soruyla arkadaşınızı tartışmak istediğiniz konuya yönlendirin. Karşınızdaki kişi bu durumu zorlaştırırsa unutmayın: Sınırların çizilmesiyle oluşacak kısa vadeli tatsızlığın bedeli, uzun süre boyunca enerjinizin sömürülmesinden çok daha düşük.
Unutmamanız Gerekenler
- Arkadaşlığınıza çok fazla zaman veya enerji harcadığınıza ve bu durumun verimliliğinize ya da performansınıza zarar verdiğine dair işaretlere dikkat edin.
- Etkileşim kurma şeklinizi değiştirerek arkadaşınızla iletişim kurmak için daha az zaman harcamanızı sağlayın.
- Onlara problemlerine yardımcı olabilecek biriyle bağlantı kurmayı teklif edin.
- Suçu başkasına atmayın. Sağlıksız bir dinamik oluşmasında büyük olasılıkla sizin de rolünüz var.
- Karşınızdaki kişiyle ilişkinizi tamamen kesmeyin. Bu hoş bir durum olmamakla birlikte pek mümkün olduğu da söylenemez.
- Sizi geri çekmeye çalışırlarsa pes etmeyin. Belirlediğiniz sınırları güçlü tutmanız gerekli.
Vaka Çalışması 1: İş arkadaşınızı diğer insanlarla etkileşime geçmeye teşvik edin.
Aliyah Jones, çalıştığı büyük muhasebe firması bir birleşmeye imza attığında iki yıldan uzun bir süredir meslektaşı Carlos ile aynı takımdaydı. Aliyah, “Tahmin edebileceğiniz gibi bu durum herkesin hayatında yıkıcı bir etkiye sahipti” diyor.
Carlos, ortaya çıkan ekstra iş yükü konusunda düzenli olarak Aliyah’ya yakındı. Aliyah da onunla empati kurdu. “Kesinlikle şikayetiyle ilgilendim” diyor. Fakat Carlos, Aliyah’nın bir dert ortağı olduğunu anladıktan sonra diğer konulardan da şikayetçi olmaya başladı. Aliyah, “Ev taşıyordu ve kız kardeşi hastaydı. Çok şey yaşadı, dengesi bozuldu” diyor.
Aliyah, Carlos’un kişisel hayatını tartışmak için harcadıkları zamanın “çok fazla” olduğunu ve “yerine getirmeleri gereken işlerin bitmediğini” söylüyor. O sırada geri çekilmesi gerektiğini biliyordu. Fakat cesaretini toplar toplamaz Carlos kaza yaptı ve birkaç hafta boyunca çalışamadı. Aliyah, Carlos’un kendisinden ne kadar yardıma ihtiyaç duyacağı konusunda endişe duyduğunu fark etti. “Zaten onu yeterince dinlemiştim ancak çok doğal olarak içimden gelen empati duygusu Carlos’un yanında olmamı gerektiriyordu” diye açıklıyor.
Bir şeyleri değiştirmenin zamanı
Başka bir meslektaşı Aliyah’ya Carlos ile telefonda geçirdiği zaman konusunda “gerçekten endişeli” olduğunu ve cömertliği konusunda bazı sınırlar koymasını önerdiğini söylediğinde Aliyah, bir şeyleri değiştirmenin zamanının geldiğini biliyordu.
Kendisine “Bu durumu nasıl düzeltiriz?” diye sordu. Carlos’un bir sonraki arayışında onu aynı ofiste çalışmadığı bir arkadaşına ulaşması ve ailesiyle konuşması için teşvik etti. “Carlos’un rızasıyla yöneticisine, biraz zamana ihtiyacı olduğundan bahsettim.” Bu da sorumluluğun bir kısmını Aliyah’dan alarak kurumun omuzlarına yerleştirdi.
Sonuç şaşırtıcıydı: Carlos direnç göstermedi. “Bu durum kesinlikle diğer insanlarla etkileşime geçmesine yardım etti.” Carlos ofise döndüğünde Aliyah yeni sınırlar belirledi. Her aradığında telefonunu açmayı bıraktı ve sesli mesajlarına e-postayla yanıt göndermeye başladı. Masasına uğradıysa işini bitirmeye çalışmakla meşgul olduğunu ve e-posta göndermesini isteyeceğini söyledi.
Aliyah bunu şöyle açıklıyor: “Hayatıyla ilgili çok fazla şey paylaşıyordu çünkü onun tarafında olduğumdan emin olmaya çalışıyordu. Şimdi sadece onun tarafında olduğumu bilmesini sağlıyorum. Artık çok daha dengeli bir ilişkimiz var. Carlos’un eskisinden daha güçlü olduğunu düşünüyorum ve o da bana güvenebileceğini biliyor.”
Vaka Çalışması 2: İşe yarayacağını düşünüyorsanız doğrudan yaklaşımı kullanın.
Kariyer koçluğu ve özgeçmiş yazma hizmetleri sunan küçük şirket ResumeGo’nun CIO’su Sophia Bland üniversiteden beri tanıdığı, bu yazıda Carol diyeceğim yakın bir arkadaşıyla benzer bir durum yaşadı.
Sophia “Düzenli aralıklarla profesyonel ilişkimizi ve dostluğumuzu bir arada götürmek zorunda kaldım” diyor. Bu durum bazen Sophia’nın objektif olmasını zorlaştırıyordu. “Yönettiğim diğer çalışanlar söz konusu olduğunda göz yummadığım fakat Carol için tam tersini yaptığım durumlar vardı.” Örneğin birkaç kez Carol’un işe geç kalmasının üstünü örttü ve ekibin geri kalanına nedenini söylemeden sabah grubundaki bir toplantıyı erteledi.
Sophia’ya göre Carol bu “özel muameleden” faydalanacak ve kaçırılan son teslim tarihleri için bahane sunacaktı. “Bana evde bir şeyler olduğunu ve erkek arkadaşıyla ilişki sorunları yaşadığını söyledi. İlk başta bahaneleri istemeyerek kabul ettim.”
Bir şeylere zarar vermeden ilerlenmeli
Ancak Sophia zamanla, Carol’ın davranışlarının iş arkadaşlarını etkilediğini gördü. “Bu, saçmalığa bir son vermemin zamanı gelmişti.” Yine de bu durumla nasıl başa çıkacağından emin değildi. “Hareketlerine çeki düzen vermesi gerektiğini anlatmak için bir yol bulmalıydım fakat bunu yaparken arkadaşlığımızın zarar görmediğinden de emin olmalıydım”
Sophia, Carol’ı yemeğe çıkarmaya karar verdi. “Bu Carol ile karşılıklı oturmamıza ve konular hakkında gerçekten yüz yüze konuşmamıza fırsat verdi.” Suçlamalarını mükemmel şekilde yapamadı ama en azından açık ve netti. “Ona yaşadığı sorunlarla empati kurduğumu söyledim ancak kendisi zor bir zamandan geçtiği için diğer takım üyelerinden erken gelmelerini ve daha fazla çalışmalarını beklemenin haksız olduğunu açıkladım.”
Bu medeni bir konuşmaydı ve Carol mesajı aldı ve davranışlarını değiştirdi. Carol başka bir iş bulana kadar iki kadın birkaç ay daha birlikte çalıştı. Sophia, “Hâlâ arkadaşız. Artık birlikte çalışmamamıza rağmen yine de birbirimizi sık görüyoruz ve aramız iyi.”
